Opstaan is niet glorieus

Is het u weleens opgevallen dat de opstanding met weinig bombarie gepaard gaat? Bij het sterven van Jezus lezen we dat de zon verduisterd wordt over de hele aarde, het voorhangsel in de tempel scheurt van boven naar beneden, en dat de aarde beeft en de rotsen breken.
Maar bij de opstanding blijft het rustig in alle vier de evangeliën. Alleen Matteüs schrijft over een aardbeving, als een engel de steen wegrolt, maar dan heeft de eigenlijke opstanding al plaatsgevonden. Het graf is dan al leeg, er liggen alleen nog doeken.
Nee, er klinkt geen trompetgeschal, of engelenkoor bij de opstanding. Jezus komt niet tot leven met macht en majesteit, geen stralend licht dat over de hele wereld te zien is, zoals de duisternis bij zijn sterven. Het gebeurt in de stilte.

Met dat in het achterhoofd is de reactie van Maria Magdalena misschien wel het meest logisch. Als we nog niet bekend waren met de opstanding en dat niet in de Bijbel stond, als wij zelf zoiets mee zouden maken, dan zouden we toch eerst zoeken naar een logische verklaring. Als zijn lichaam er niet meer is, dan moeten anderen Hem wel hebben weggenomen.
Dat is het enige wat Maria Magdalena kan bedenken. Huilend staat ze bij het graf. Ze rouwt. Zij blijft in haar verdriet. En in dat verdriet ziet ze niet dat het engelen zijn, boodschappers van God. En verblind door haar tranen herkent ze zelfs Jezus niet. Ze spreekt Hem aan alsof Hij de tuinman is. Pas als Hij haar bij haar naam noemt, dan pas gaan haar ogen open en ziet ze wie Hij werkelijk is: rabboeni! Meester!

De afgelopen weken heb ik mij afgevraagd wat Pasen nu betekent in deze tijd. Wat betekent het vandaag voor ons? Pasen gaat niet alleen over de opstanding van Jezus, over de overwinning op de dood. Pasen gaat ook over onze opstanding. Maria Magdalena is weliswaar uit haar bed gekomen om naar het graf te gaan, maar ze is zelf nog niet echt opgestaan. Of misschien beter verwoord: zij is nog niet opgewekt uit haar dood, uit het verdriet dat haar verlamt.
Wij vieren Pasen voor het tweede jaar in lockdown. Van de week zei iemand nog tegen me: ik vind Pasen altijd zo’n mooie tijd en weer lijkt het niet echt een feest te worden. En ik herken dat gevoel en als het had gekund had ik vanmorgen het liefst aan het korps gevraagd om door het dorp te trekken met bazuingeschal: U zij de glorie! Of: De Heer is waarlijk opgestaan! Maar het zit er helaas niet in.
Maar het zit ook niet in de Bijbelse vertelling van de opstanding. Ik zei niet voor niets: de opstanding vindt plaats in stilte. Het begint helemaal niet met grootse beelden of geluiden. Opstaan is niet glorieus.

Met Christus opstaan gebeurt wanneer we rouwen, wanneer we verblind zijn door tranen. Opstaan betekent niet van het één op het andere moment in jubelstemming uitbarsten. Het is niet één machtige reddingsoperatie, waar grootse verhalen over te vertellen zijn.
Opstaan begint juist heel klein, met de voeten in de modder, met tranen van verdriet. Het begint zoals bij Maria, die na de sabbat, op de eerste dag van de week, vroeg opstaat om naar het graf te gaan. Om gewoon dicht bij Hem te zijn.
Opstaan is jezelf toch weer uit bed slepen om je kind te troosten, terwijl je niet weet hoe je het einde van de dag moet halen. Opstaan is toch het ritme van elke dag vasthouden voor de tieners, ook al houd je depressie of burn-out je het liefst de hele dag onder de dekens. Opstaan is toch een praatje maken, terwijl je meer in de stemming bent om je af te sluiten voor iedereen. Opstaan is een conflict uitpraten, terwijl het eigenlijk makkelijker is om het te laten voortsudderen en iemand te negeren. Opstaan is toch weer je aankleden, ook al vraag je je af waarvoor je dat doet; vandaag komt er toch niemand op bezoek. Opstaan is toch het huishouden weer op orde brengen, niet omdat je daar zo’n zin in hebt, maar omdat reinheid, rust en regelmaat je uiteindelijk toch verder helpen. Opstaan is toch weer dat wandelingetje maken, ook al heb je geen zin, omdat je weet dat het goed voor je is om even buiten te komen. Opstaan is toch de dienst aanzetten, al vind je het moeilijk om je te concentreren nu de diensten online zijn.
Soms is opstaan niets meer dan jezelf weer ergens toe zetten, of ertoe aangezet worden. Soms heeft het geen enkele schoonheid, geen schitterende uitstraling. Opstaan kan lelijk zijn, troebel, zoals de ogen van Maria Magdalena vertroebeld zijn. En hoe lelijk of duister het ook is: daar kan het echt Pasen worden. Daar kan het licht doorbreken, de tranen gedroogd worden, de herkenning plaatsvinden.

Opstaan is niet glorieus. Dat is de eerste zin van een gedicht dat veel voor mij betekent. Ik heb het een paar jaar geleden al eens voorgelezen in de Paasdienst. Het worstelen, het lijden krijgt ook in de opstanding een plek. Niet alleen in grootse daden, maar ook in dat hele kleine, lelijke strijden worden wij bij onze naam genoemd. Hij noemt u, Hij noemt jou, Hij noemt mij. Daar breekt Pasen aan. De Heer is waarlijk opgestaan en wij mogen met Hem mee opstaan. Al gaat dat struikelend, strubbelend en moeizaam. Met Hem worden wij opgewekt, opgericht.
Ook dit jaar in lockdown. Ook vandaag als we alleen zijn, of volgende weekenden, omdat de familie met Pasen wel samenkomt maar het dan weer even genoeg is geweest. Ook in de dagen die komen, als we meer of minder kunnen.
Opstaan is niet glorieus, het is niet enkel weggelegd voor grote namen in de geschiedenis of voor mensen die altijd positief in het leven staan. Opstaan gaat dwars door het donker van de dood heen. Eerst moet je de diepte ondergaan, pas dan kun je er uit opkrabbelen, eruit opgewekt worden. Want we hoeven het niet zelf te doen, het is God die ons opwekt. Het is de Heer die ons bij onze naam roept. Ineens klinkt het dan anders. Misschien breekt er dan geen licht door dat de hele aarde in vuur en vlam zet, maar is het een klein lichtpuntje in onze eigen duisternis, een lichtpuntje dat weer nieuw licht kan doen ontsteken. Dan breekt het ware licht van Pasen toch door. Dan kunnen wij zeggen: De Heer is waarlijk opgestaan. En wij met Hem!
Amen.