Pasen: herschepping

Half 7 en de kinderen zijn wakker. En eenmaal wakker zitten ze gelijk vol energie. Ik weet het, sommige ouders zouden staan te juichen als hun kind pas om half 7 kwam, maar tot voor kort waren wij gezegend met kinderen die tussen 7 en kwart over 7 wakker werden. En ik mis dat halfuurtje slaap toch. Ik kijk stiekem uit naar die keer dat de kinderen uit logeren gaan. Al zul je zien dat we dan natuurlijk om half 7 wakker in bed liggen omdat dat nu eenmaal het ritme geworden is…
Gelukkig dat het lichter wordt ’s ochtends. Dat helpt. Om met energie op te staan en de dag te beginnen. Als de zon door de ramen schijnt, ziet alles er vrolijker uit. Tenminste, als het je goed gaat, als je lekker in je vel zit – of in elk geval: gewoon oké. Als je het misschien wel druk hebt, maar je emmer in elk geval niet overloopt.
Er zijn ook dagen, of perioden van een aantal maanden of zelfs jaren, dat het donker blijft. Misschien schijnt de zon vrolijk, maar desondanks ligt er een donkere schaduw over de dag. Het is alsof er een duistere wolk alle licht absorbeert. Alsof er een sluier over het leven ligt, die elke kleur dimt en elke contour vervaagt.

In het evangelie van Johannes is het donker als Maria naar het graf gaat. In de drie andere evangeliën gaan de vrouwen naar het graf bij het ochtendgloren. Dat lijkt ook logischer, want wat moet je bij een grafspelonk in het donker? Hoe wil je een lichaam balsemen als je nog geen hand voor ogen ziet? Maar bij de evangelist Johannes gaat het heel vaak om de tegenstelling tussen licht en donker, dat heeft eigenlijk altijd een diepere, symbolische betekenis.
Je zou je af kunnen vragen: hoe kan het Pasen zijn als het nog donker is? Met Pasen vieren we de nieuwe dag die aanbreekt, het licht van de opstanding. Jezus is opgestaan. De zon zou moeten stralen als nooit tevoren! Maar bij Maria is het donker als ze naar het graf gaat. Dat zegt niet zoveel over het tijdstip waarop ze onderweg is, maar over haar gemoedstoestand. In haar hoofd is het donker, haar ogen zijn troebel. Mijn Heer is weg, zegt ze tegen de engel. Dat gaat natuurlijk over het lichaam dat ze niet kan vinden. Maar het is al sinds vrijdag de pikzwarte wolk over haar leven. De gedachte die alles overheerst: mijn Heer is weg. Hij is gestorven. De wereld is voor Maria vervallen in één bittere, donkere, ellendige chaos, zonder hoop en zonder uitzicht.

Het is net als de chaos in Genesis voordat de schepping begint. Dan vertelt de Bijbel ons: “De aarde was woest en doods, duisternis lag over de oervloed.” God spreekt: er zij licht en er is licht. De opstanding is eigenlijk de schepping opnieuw: in de chaos en het duister van de dood, spreekt God, Hij noemt Maria’s naam en het wordt licht.
De opstanding vindt bij Johannes plaats in de tuin, in de hof van Jozef van Arimathea. Dat is een spiegel van de Hof van Eden, de tuin waar God bij de schepping de mens plaatst. Eigenlijk zou je heel dit gedeelte uit het Johannesevangelie als een spiegel van het scheppingsverhaal kunnen lezen.

Adam, de eerste mens – zijn naam betekent ook simpelweg ‘mens’ – is eigenlijk een soort oerbeeld van de mens. Uit Adam komt elk mens voort. God zet hem in de tuin. Hij is als het ware de tuinman van de Hof van Eden. In zijn handen ligt niet de taak om nieuw leven te scheppen, zoals God in de doodse duisternis licht kan creëren, maar wel om de tuin te onderhouden, om voor de schepping en Gods schepselen te zorgen.
Maria ziet op die eerste Paasmorgen Jezus aan voor de tuinman. Verblind door haar tranen, is haar blik troebel. Maar er is meer: ze ziet Hem niet aan voor een timmerman, of gewoon een wandelaar, maar als de tuinman. Dat zou een aanwijzing moeten zijn. Toch lukt het haar niet de verbinding te leggen.
Jezus wordt ook wel de Tweede Adam genoemd. Hij is de eerste Mens in Gods nieuwe schepping. En de Hof van Arimathea is de nieuwe Hof van Eden. Zo, midden in de wereld, midden in de duisternis van het verdriet en de chaos van de dood is er een nieuwe tuin tot bloei gekomen. Een tuin die niet is afgesloten, zoals na de zondeval de Hof van Eden, toen de mens geen toegang meer kreeg tot de boom van het leven. Jezus’ dood is een overwinning op het kwaad, op de duisternis en de chaos van de dood. Het hout van het kruis, dat op Goede Vrijdag nog een martelwerktuig was – een dood stuk hout, dat enkel dood en verderf zaait – is een nieuwe boom van het leven gebleken. Want door de dood van Jezus, kwam een nieuwe schepping tot bloei. Nieuw leven werd opgewekt. Het dode kruishout komt tot bloei en draagt vrucht.

Daarom dat het kruis, dat donderdag en vrijdag over de banken lag en waar we omheen zaten, nu vooraan staat en groen kleurt. Het is niet voor niets dat de bloemschikkers dit met klimop hebben gedaan; klimop blijft altijd groen, het staat symbool voor de onvergankelijkheid, voor het eeuwige leven.

Het lijken gemakkelijke woorden in een wereld waar nog zoveel duisternis is. Twee dodelijke ongelukken in een week, een auto met vier vrienden, een trein raakt een kraan. Maar ook in onze gemeente, of in onze kring van dierbaren heerst de dood nog veel te vaak. We nemen afscheid van mensen die nog volop in het leven stonden.

Hoe kan het dan Pasen zijn, als het toch nog zo donker is?

Iemand noemde deze wereld de Schaduwtuin. We leven en werken nog altijd in een schaduwtuin vol leed en verdriet. Er ligt een schaduw over deze wereld, die het leven soms verschrikkelijk zwaar maakt. En toch is er ook iets veranderd. Er is een nieuwe Tuinman gekomen, Jezus. Hij herschept de tuin.
Dat proces is nog niet voltooid, het kwaad is nog niet overal verdrongen. Het onkruid tiert welig op sommige plaatsen. Maar met zijn overwinning op de dood, met de herschepping van het leven, toont Hij iets van hoe de tuin er in het licht uit ziet. Hij laat zien wat er komen gaat: dat het ultieme kwaad nooit meer ultiem zal zijn. Pasen is een oerverhaal over de hoop dat alles weer rechtgezet gaat worden. Dat de sluier van angst, terreur, verdriet, depressie en uitzichtloosheid een keer zal worden weggenomen. Dat het licht eens doorbreekt en dan nooit meer verduisterd zal worden.

Door archeologen en theologen, of een combinatie van beiden, is vaak gezocht naar waar de Hof van Eden uit Genesis zou moeten liggen. Ik vind het zelf weinig verrassend, dat ze die plek nooit hebben kunnen vinden of aanwijzen. Daarom draait het helemaal niet. De plek van de eerste tuin is onbekend, maar vooral: onbereikbaar door de chaos waarin we ons bevinden.
Dat geldt niet voor de nieuwe Hof van Eden, voor de herschepping. Die begint midden in de wereld, gewoon in een menselijke tuin, de tuin van Jozef van Arimathea. De nieuwe schepping staat niet los van de aarde, maar vindt plaats hier, in ons leven. Beter gezegd: midden in het leven, dat soms overheerst wordt door chaos en dood. Midden in die duisternis spreekt God één woord, noemt Jezus ons bij onze naam, zoals Hij vol liefde haar naam noemt: Maria!

Vanochtend verwelkomen we Christus als tuinman. De Opgestane Heer, de nieuwe Adam, werkt in de tuin van onze wereld. Hij heeft de opdracht om de chaos van Gods schepping om te zetten in een nieuwe orde, die bloeit en vruchtbaar is.
Hij herschept ook ons. Met Hem worden wij geroepen om mee op te staan. Om mee te werken en helpen om de chaos waarin de aarde verkeert te beteugelen, om het onkruid te verwijderen, om wilde scheuten te snoeien, en zo groei en bloei te brengen in deze wereld, Gods tuin.

Is dat te gemakkelijk gezegd?
Toen het twee jaar geleden fysiek allemaal niet zo lekker liep, ik niet zo goed wist wat er aan de hand was, lag er een sluier over de dag. Ik voelde me schuldig naar de gemeente, dat het me niet lukte om gewoon mijn werk fulltime te doen. Ik voelde me schuldig naar de kinderen, dat ik zo weinig energie had en zo moe was. Ik voelde me schuldig naar mijn man, naar vrienden, naar familie: dat ik zo weinig tijd aan hen kon geven. Het leven is dan lang niet zo leuk, al probeer je naar buiten toe de schijn op te houden. En hoor je jezelf eindeloos vaak jezelf inprenten: het is nu eenmaal niet anders.
Maar ik kan me ook het gevoel herinneren toen het – een paar maanden na het Paasfeest – van binnen ineens Pasen werd. Het fysieke probleem was opgelost. En het licht begon weer te schijnen, de wonden (in dit geval letterlijk) kregen kans om te helen. En het afgelopen jaar heb ik me soms echt een nieuw mens gevoeld. Alsof er daadwerkelijk een nieuw leven begon. Voor mij, maar ook voor de wereld om mij heen. Er kwamen nieuwe kansen, ik zag dat er weer dingen tot bloei kwamen. Je gaat dan soms ineens weer zien dat het werk van je handen vruchtbaar is. En met die opstanding krijg je zin om in Gods tuin te werken. In de kerk, in de wereld. Om er iets mooiers van te maken, dan dat het zo vaak is geweest.

Misschien ligt er voor jou nog een sluier over vandaag, is deze Paasmorgen nog net zo donker als toen Maria op de vroege ochtend naar het graf ging. Ik beloof je niet dat vandaag het licht doorbreekt. Dat je vandaag je naam hoort, en je troebele blik het licht ziet. Ook niet dat dat op korte termijn gebeurt.
Maar ik zeg je wel: de Heer is opgestaan. En Hij loop in zijn tuin rond en als Hij ons ziet, roept Hij onze naam. Er komt een moment dat je je naam hoort en het licht doorbreekt. Dat je met Hem op kan staan tot nieuw leven. Dat er weer dingen om je heen tot bloei komen. En als dat moment er is, wordt dan ook tuinman (of tuinvrouw, natuurlijk). En werk mee in een donkere, chaotische wereld, om Gods nieuwe schepping tot bloei te brengen.
Amen.

terug

Agenda

Adventskalender

Website

Samen maken we de website en onze Facebookpagina up-to-date en levendig!
Daar hebben we hebben we jullie inbreng bij nodig. Heeft u/ heb jij een bericht voor deze website? Een mooie foto, of moet er iets gewijzigd worden?
Stuur dan je bericht in een mail naar: websitepknheeg@gmail.com